España comprometeuse a reducir o desperdicio de alimentos á metade en 2030. Fíxoo cando adoptou os Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable da ONU en setembro de 2015. Pero non vai polo bo camiño. Os fogares españois tiraron ao lixo 1.339 millóns de quilos/litros de comida e bebida en 2018, é un 8,9% máis que o ano anterior. rompe así a tendencia á baixa que se produciu nos dous exercicios anteriores. A explicación do incremento está, segundo o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), nas altas temperaturas que se rexistraron durante a primavera e o verán, pois foi neses meses cando se produciu a maior subida de desperdicio (10,5%).

Segundo o argumento do ministerio, a subida dos termómetros provoca maior desperdicio de alimentos. E viceversa. Así o alertou o último informe especial sobre cambio climático e terra do  IPCC, o panel internacional de expertos que asesoran á ONU. A perda ou malgaste de alimentos (entre un 25 e un 30% do total que se produce no mundo) é responsable de entre o 8 e o 10% de todas as emisións de efecto invernadoiro que xera o ser humano, remarca o documento. Por iso, os expertos reclaman atallar tamén este problema para loitar contra a crise climática, ademais de modificar a dieta e un cambio do modelo enerxético.

Para combater o malgaste de alimentos, España conta coa Estratexia nacional máis alimento, menos desperdicio (2017-2020) que pon especial énfase na responsabilidade do consumidor. De feito, este plan só mide o malgasto doméstico, non así o dos outros elos da cadea agroalimentaria. Segundo os datos dispoñibles, nas casas a maioría da comida tírase sen pasar pola tixola. Un 84,2% dos produtos que acaban no lixo vai directamente da neveira ao cubo, sobre todo froitas, hortalizas e lácteos. O outro 15,8% acabou na entulleira despois de cociñado. Ademais de campañas de sensibilización, outras actuacións que contempla esta segunda fase da estratexia son xerar máis coñecemento sobre o problema, fomentar boas prácticas na cadea de produción e "establecer marcos estables de colaboración con ONG, bancos de alimentos, asociacións de consumidores e outras entidades benéficas".

Colectivos organizados contra este problema reclaman que se dea un paso máis e apróbese unha lei contra o desperdicio alimentario en todos os niveis da cadea de produción e consumo. A Organización de Consumidores e Usuarios (OCU) comezou unha recollida de firmas con tal propósito en 2017. Case 20.000 persoas apoiaron a súa petición dunha regulación que, na súa opinión, tería que contemplar medidas para que todos os axentes implicados na produción, distribución e comercialización poidan doar os excedentes ou descartes a bancos de alimentos, para alimentación animal ou abonos, nesa orde. Tamén prohibir prácticas que impliquen estragar os alimentos facéndoos inservibles para o seu consumo, esixir datas de consumo preferente e caducidade acordes a criterios de calidade e seguridade alimentaria, non en función de intereses económicos particulares, e fomentar a reutilización e a reciclaxe.

"Os partidos políticos implicáronse e o asunto afrontouse no Congreso", celebran desde a  OCU. O ano pasado, o Senado español propuxo crear un observatorio do desperdicio alimentario que reunise a todos os actores involucrados na cadea alimentaria. Suxeriu tamén unha serie de medidas para facer fronte ao problema, desde campañas educativas ao táper nos restaurantes, pero a iniciativa non arrincou. Entre 2016 e 2017 presentáronse diversas proposicións non de lei para instar o Goberno a tomar medidas contra o malgasto. A última foi aprobada, pero non se materializou nunha lei como a que piden organizacións da sociedade civil involucradas no asunto. E ningún dos catro principais partidos mencionaba nos seus programas electorais ás xerais do pasado abril proposta algunha contra este problema concreto.

A UE tampouco conta cunha normativa específica que atalle o desperdicio de alimentos (nin con datos actualizados), máis aló de comprometerse a cumprir cos obxectivos da ONU e esixir na directiva sobre residuos que os Estados membros establezan “medidas específicas” e incentivos para loitar contra o malgasto e compartan os seus avances neste ámbito. Bruxelas mostrou en repetidas ocasións a súa preocupación pola gran cantidade de comestibles que se producen e non se consomen: 46,5 millóns de toneladas ao ano só nos fogares. Un documento do Consello da UE de 2016 destacaba que a perda e desperdicio de comestibles acaparan unha cuarta parte da auga usada con fins agrícolas, ademais de destruír biodiversidade e custar á economía mundial uns 990.000 millóns de dólares ao ano. Doutra banda, concluía que diminuír o malgaste reduciría “a presión sobre o clima, a auga e a terra” e tería un impacto positivo en termos económicos e de seguridade alimentaria.

Vía: Gestores de residuos